کلاچ از بخش‌های مهم در تمام سیستم‌های انتقال نیرو است که نقش مهمی در تغییر روان دنده‌ها، تغییر میزان قدرت خودرو و شتاب‌گیری آن دارد. کلاچ خودرو معمولا توانایی تحمل 80 الی 100 هزار مرتبه تعویض دنده را دارد و بعد از آن نیاز به تعویض پیدا می‌کند. عوامل زیادی هم سبب خرابی کلاچ می‌شود. در این مطلب قصد داریم در خصوص انواع کلاچ خودرو صحبت کنیم و با دلایل خرابی آن آشنا شویم.
کلاچ چیست و چگونه کار می‌کند؟
کلاچ که برخی افراد به اشتباه به آن کلاژ می‌گویند، بخشی از سیستم انتقال قدرت در خودروهای دارای گیربکس دستی، گیربکس دوکلاچه اتوماتیک و گیربکس‌های اتوماتیک از نوع AMT است. کلاچ رابط و اتصال‌دهنده موتور و گیربکس است و نیرو و توان تولید شده توسط موتور را به گیربکس انتقال می‌دهد. زمانی که راننده قصد تعویض دنده داشته باشد، پدال کلاچ را تا انتها فشار می‌دهد. در این لحظه ارتباط و انتقال نیرو موتور به چرخ‌ها برای چند لحظه قطع شده تا بتوان دنده مورد نظر را راحت‌تر درگیر کرد.
در خصوص کارکرد کلاچ خودرو باید اشاره کنیم که با فشار دادن پدال کلاچ، دو شفت میل لنگ و شفتی که چرخ‌ها را می‌چرخاند، از هم جدا می‌شوند. این وظیفه بر عهده دیسک و صفحه کلاچ است. با قطع انتقال توان موتور، امکان تغییر دنده به آرامی و به شکل نرم مهیا می‌شود و میتوان به راحتی دنده را عوض کرد. پس از انتخاب دنده، راننده پدال کلاچ را رها کرده و مجددا انتقال نیرو به نرمی از سر گرفته می‌شود.
-
کلاچ سانتریفیوژ
در کلاچ‌های سانتریفیوژ از قانون گریز از مرکز استفاده می‌شود. به این معنی که کلاچ در حالت عادی و دور آرام کارکرد موتور قطع است و هیچ درگیری بین بخش‌های درگیرشونده وجود ندارد. ساختار کلاچ سانتریفیوژ به این صورت است که بخشی از آن به شکل کاسه‌ای بوده و لنت‌های درگیرشونده در داخل آن قرار می‌گیرند. با بالا رفتن دور موتور و افزایش سرعت دورانی لنت‌های درگیرشونده، لنت‌های داخل کاسه به خاطر قانون گریز از مرکز از هم باز شده و به لبه کاسه می‌چسبند. به این ترتیب عمل انتقال نیرو و توان صورت می‌گیرد.
کلاچ یک طرفه
در این کلاچ‌ها امکان درگیری تنها از یک سمت وجود دارد. برای مثال کلاچ در صورت حرکت در جهت عقربه‌های ساعت درگیر می‌شود؛ اما در خلاف جهت عقربه‌های ساعت هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
کلاچ هیدرولیک
در کلاچ هیدرولیک به جای یک صفحه دارای لنت، از سیال به عنوان عامل درگیری استفاده می‌شود. به این صورت که سیال توسط یک صفحه تحت فشار قرار گرفته و با انتقال فشار به صفحه مقابل، درگیری و انتقال توان و قدرت انجام می‌شود.
کلاچ خشک
از رایج‌ترین سیستم‌های کلاچ در خودرو باید به کلاچ خشک اشاره کرد. همانطور که از عنوان این سیستم مشخص است، در صفحه کلاچ خشک از هیچ سیالی به عنوان خنک‌کننده استفاده نمی‌شود. حتی آغشته شدن صفحه کلاچ خشک به هر سیالی سبب اختلال در عملکرد آن شده و اصطکاک که عامل انتقال قدرت است را کاهش می‌دهد.
کلاچ خیس
این کلاچ بر خلاف کلاچ خشک است و صفحه یا صفحات آن در داخل روغن قرار می‌گیرند. صفحات لنت این نوع کلاچ به نحوی است که با آغشته شدن به روغن، مشکلی از بابت انتقال قدرت پیدا نمی‌کنند. ضمن اینکه غوطه‌ور شدن صفحه در روغن باعث کاهش صدای درگیری و کار کردن کلاچ شده و از داغ شدن و سوختن صفحه کلاچ جلوگیری می‌شود.
کلاچ دستی
کلاچ دستی همان کلاچ به کار رفته در خودروهای مخصوص افراد معلول است که امکان کلاچ گرفتن با پا را ندارند. تنها تفاوتی که کلاچ دستی با سایر کلاچ‌ها دارد این است که راننده به جای فشردن پدال کلاچ با پا، باید از دست استفاده کرده و با کمک اهرم دستی کلاچ بگیرد.
کلاچ الکتریکی
در کلاچ الکتریکی از یک موتور الکتریکی به عنوان عملگر استفاده می‌شود. در واقع در این سیستم به جای کلاچ گرفتن با دست یا پا، از موتور الکتریکی به این منظور استفاده می‌شود. برای کلاچ گرفتن هم باید از دکمه مخصوص استفاده گردد. کلاچ‌های الکتریکی یا برقی به منظور جلوگیری از خستگی راننده در ترافیک‌های طولانی ابداع شده‌اند.
کلاچ مغناطیسی
در کلاچ مغناطیسی یک سیم‌پیچ وجود دارد که با دریافت جریان برق، خاصیت مغناطیسی یا آهنربایی پیدا کرده و ارتباط را برقرار می‌کند. کلاچ مغناطیسی بیشتر در کمپرسور خودرو دیده می‌شود.
کلاچ چند صفحه‌ای
به عنوان آخرین نوع کلاچ خودرو میتوان به کلاچ چند صفحه‌ای اشاره کرد. برای درگیری و انتقال بیشتر و کامل‌تر قدرت به کلاچ‌های بزرگ‌تری نیاز است. حال از آنجایی که امکان افزایش ابعاد کلاچ وجود ندارد، از کلاچ‌های چند صفحه‌ای استفاده می‌شود.
