در حالی که تا سال‌ها پیش خبری از گیربکس‌های اتوماتیک در بازار کشورمان نبود و اکثر خودروها با گیربکس‌های دستی عرضه می‌شدند اما روند عرضه خودروهای وارداتی و بسیاری از خودروهای تولیدی در کشور، به سمت گیربکس‌های اتوماتیک رفته‌اند. اما در این میان در کنار استفاده از گیربکس‌های توربین‌دار، خودروهای زیادی نیز به گیربکس‌های CVT و DCT که به آنها دوکلاچه می‌گوییم، مجهز می‌شوند. هر کدام از این گیربکس‌ها دارای ساختار منحصربه‌فرد خود بوده و مزایا و معایب خاص خود را دارند.
آشنایی با گیربکس CVT و عملکرد آن
گیربکس‌های CVT را بیشتر با این ویژگی که بیشتر برای خودروهای اقتصادی و ارزان‌قیمت و همچنین با موتورهای نه چندان قوی مناسب هستند، می‌شناسیم. این شناخت تا حد زیادی صحیح است و در صنعت خودروسازی نیز همین رویه دیده می‌شود؛ اما همیشگی نیست و استثنائاتی نیز دیده می‌شود.
تاریخچه گیربکس CVT
اختراع گیربکس CVT به لئوناردو داوینچی، مخترع برجسته ایتالیایی، نسبت داده می‌شود که نخستین ایده این مکانیزم را بیش از پنج قرن پیش معرفی کرد. بااین‌حال، اولین حضور عملی آن در خودروها در سال 1896 اتفاق افتاد. امتیاز ثبت اختراع این فناوری نیز توسط گوتلیب دایملر و کارل بنز در سال ۱۸۸۶ به ثبت رسیده است. اما از گیربکس‌های CVT امروزه به طور گسترده‌ای در موتورسیکلت‌ها نیز استفاده می‌شود. نخستین استفاده از این نوع گیربکس در حوزه موتورسیکلت‌ها به سال ۱۹۱۰ برمی‌گردد که شرکت موتورسیکلت‌سازی زنیت از آن برای انتقال نیرو در موتورسیکلت دو سیلندر خورجینی خود بهره برد.
انواع گیربکس CVT
گیربکس CVT که مخفف عبارت continuously variable transmission است، در انواع مختلفی طراحی شده که اصل عملکرد آنها بر انتقال نیرو بین دو بخش روبه‌روی یکدیگر است. این بخش‌ها می‌توانند به صورت پولی، مخروطی یا غلتکی باشند.
در نوع پولی متغیر که شایع‌ترین نوع از گیربکس‌های CVT شناخته می‌شود، تغییر در ضرایب دنده از طریق تغییر قطر پولی‌ها اعمال می‌شود. این سیستم شامل دو پولی است که هر یک از به هم پیوستن دو قیف تشکیل شده‌اند. این قطعات قیفی‌شکل می‌توانند به کمک نیروی هیدرولیکی یا نیروی فنر به یکدیگر نزدیک شده و یا از هم دور شوند که این تغییرات در فاصله بین پولی‌ها منجر به تغییر محیط پولی خواهد شد و به دنبال آن، ضریب پولی نیز تغییر می‌کند. این فرایند مشابه استفاده از دنده‌های بزرگ‌تر یا کوچک‌تر در گیربکس‌های چرخ‌دنده‌ای است. عملکرد این نوع گیربکس‌ها به گونه‌ای است که با ثابت‌بودن دور موتور، با تغییر در اندازه پولی‌ها، سرعت و قدرت منتقل‌شده به چرخ‌ها تغییر می‌کند.
